Niedyskretny, uliczny i domowy urok kołchoźnika - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 479 (1068)

Niedyskretny, uliczny i domowy urok kołchoźnika - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 479 (1068) fot. WZG
Właśnie na ratuszowej wieży wybiła godzina dwunasta i słychać hejnał grany z Krakowa. Ze wszystkich stron rozbrzmiewa głos lektora: - W wyniku realizacji wskazań II Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej , uchwała Komitetu Centralnego PZPR i…

 

- Czyżniewski! Opanuj się. Podłączyłeś się do jakiegoś zepsutego nadajnika? – moja żona w połowie zdania przerwała mi relację, a ja tylko cytowałem…

- Zaraz przywalę ci patelnią, na szczęście, tym razem umytą. Podłączyłeś się do jakiegoś „kołchoźnika”, że nie można tego wyłączyć – kontynuowała, wbijając mnie w kompleksy. Skąd wiedziała?

Fot. Bronisław Bugiel. Ustawianie megafonu przy ul. Bohaterów Westerplatte. Z tyłu widoczna gazownia

Moje przenosiny

Rzeczywiście, przeniosłem się do 1954 r. Rzeczywiście, podłączyłem się do „kołchoźnika”. Rzeczywiście,  nie można go wyłączyć.

- … i Rady Ministrów następuje kolejna obniżka cen artykułów. I tak… - „kołchoźnik” uparcie nadawał swoje. - … wózki dziecięce staniały o 25 proc., wyroby dziewiarskie przeciętnie o 15 proc.

Dobrze, niech sobie nadaje. „Kołchoźnik” to taka mała skrzyneczka, która w latach 40. i 50. XX wieku miał zradiofonizować Polskę. Zwykłe radioodbiorniki nie były tanie, a i z zasięgiem tradycyjnego radia różnie bywało. Dlatego na potęgę tworzono radiowęzły: zakładowe, wiejskie, miejskie i po stałych łączach rozprowadzono dźwięk. Kabelek docierał do mieszkania, na końcu była mała skrzyneczka z głośnikiem. Do wyboru, jeden program – z radiowęzła. Obywatel mógł sobie audycję pogłośnić, ściszyć lub wyłączyć. Taki miał wybór. Taki system potocznie nazywano kołchoźnikiem.

My akurat jesteśmy u zbiegu ówczesnych ulic Żeromskiego i Świerczewskiego (dzisiaj Kupiecka). Na dachu budynku ówczesnego Klubu Międzynarodowej Książki i Prasy (później mieściła się w nim Cepelia) zamontowano dwa głośniki. Lektor czytał mieszkańcom komunikat o obniżce cen ogłoszonej przy okazji 1 maja – Święta Pracy.

- Swoją pracą przyczyniliśmy się do tego, że następuje już druga z kolei obniżka – kontynuował lektor. – Przy dalszym wzroście wydajności pracy i przy dobrej gospodarce w naszych fabrykach i na wsi na pewno będzie ich jeszcze więcej.

Opisująca wydarzenie „Gazeta Zielonogórska” opublikowała zdjęcie sporej gromadki ludzi, którzy zatrzymali się pod głośnikami. W końcu każdy z nas woli słuchać o tym, że coś jest taniej niż o tym, że ceny idą w górę.

Ze zbiorów Lecha Aksiuczyca. Narożnik ul. Żeromskiego i Świerczewskiego (dzisiaj Kupiecka) z głośnikami na dachu budynku

Tysiące głośników

W tym czasie, w całym ówczesnym województwie zielonogórskim zainstalowanych było 28 tys. głośników z czego 6,6 tys. zamontowano w 1953 r. To był ważny element propagandy.

„Gazeta Zielonogórska” często opisywała pracę radiowęzłów, które jej zdaniem miały niebagatelny wpływ na walkę o wykonanie planów produkcyjnych.  Na przykład radiowęzeł w Zastalu apelował, by zgodnie z partyjnymi wytycznymi, rozwijać produkcje uboczną z odpadów drzewnych i metalu.

- Dotychczas wyprodukowano w kuźni 100 szt. podków i na tym koniec – informowali redaktorzy radiowęzła apelując do dyrekcji, by zajęła się problemem. Niestety podkowy nie stały się znaczącym elementem w gamie wyrobów fabryki.

Ze zbiorów Grzegorza Biszczanika. Stary Rynek (wówczas pl. Bohaterów Stalingradu) – megafon ustawiony przy przystanku komunikacji miejskiej

Głos w spekulantów

W 1953 r. do zadań Radiowęzła Zielona Góra należało transmitowanie programu Warszawa I oraz nadawanie codziennie dwóch komunikatów lokalnych dla mieszkańców Zielonej Góry i powiatu. Oprócz tego, poprzez megafony zainstalowane na rynku specjalna ekipa prowadziła akcję demaskującą spekulantów i paskarzy usiłujących wykorzystać nieświadomość klientów.

Jednak takie nagłośnienie nie wystarczało, gdy zbliżały się obchody dużych świąt. Wtedy na ulicach montowano duże głośniki tymczasowe.  Taki montaż uchwycił fotoreporter „GZ”. przed 22 lipca 1956 r. Głośnik ustawiono tuż obok słynnego „grzybka”,  nieopodal hotelu Śródmiejskiego (dzisiaj w tym miejscu stoi pomnik Bachusa).  Megafonizacja towarzyszyć miała przemarszowi przez miasto 700 młodych sportowców.

Z biegiem lat, tradycyjne radioodbiorniki, a później telewizja wyparły „kołchoźniki”. Jednak jeszcze przez wiele lat wzdłuż ulic, podczas pochodów 1-majowych, korowodów winobraniowych czy imprez sportowych ustawiano megafony. Dzisiaj czasami ich brakuje.

- Jak był Wyścig Pokoju wiara zbierała się na ulicy pod głośnikami – wspomina na FB Roma Matuszewska.

- Miło było usłyszeć, jak z tych głośników płynie melodia: Hej Winobranie. Teraz tego już nie ma i może szkoda – dodaje Marian Stasiak.

Fot. Bronisław Bugiel. 1956 r. koło „grzybka” – przygotowania do święta 22 Lipca

 

Tomasz Czyżniewski
Codziennie nowe opowieści i zdjęcia
Fb.com/czyzniewski.tomasz

 

 

marzec 01, 2024

Dworzec PKS budujemy przy dworcu PKP - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 543 (1.133)

To była epokowa zmiana - 22 lipca 1963 r. pierwsze…
luty 09, 2024

To było zagłębie winiarskich skarbów - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 540 (1.130)

Winnice, piwnice, domki winiarza i Wielki Nabot, promenada spacerowa i…
luty 02, 2024

W poszukiwaniu wesołego miasteczka - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 539 (1.129)

Nic na to nie poradzę - karuzele łańcuchowe źle mi…
styczeń 26, 2024

Chrobrego - budujemy naszą małą MDM - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 538 (1.127)

Teren wewnątrz odgrodzony od reszty świata blokami mieszkalnymi. Do środka…
styczeń 19, 2024

Księżna Dino dobrze prowadziła swój biznes - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 537 (1.127)

Lubicie Park Książęcy w Zatoniu? Sądząc po tłumach zielonogórzan przybywających…

Tak powstawał wiadukt na ul. Zjednoczenia - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 546 (1.136)

Powstał w 1978 r., wytrzymał nieco ponad 40 lat i stał się niebezpieczny dla kierowców.…

Na Kupieckiej wyrosną drzewa i jest bruk - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 545 (1.135)

Kostka z polbruku, warstwa asfaltu, nawierzchnia z bruku i… kolejna warstwa bruku - to wszystko…

Budujemy nowy stadion - 70 lat temu - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 544 (1.134)

Ten stadion powstawał dwa razy - 110 lat temu i 70 lat temu. W tym…

Rok 1962 - Zielona Góra jest zielona - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 542 (1.132)

To nie ja teraz wymyśliłem, to redaktorzy „Gazety Zielonogórskiej”! Tak przed 62 laty opisywali nasze…

Tutaj tańczyła słynna rewia lodowa z Paryża - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 541 (1.131)

- Na Walentynki poproszę jakąś niesamowitą, lekką opowieść o Zielonej Górze, o miejscu, w które…

Wznieśmy toast winem, nawet młodym - SPACEROWNIK ZIELONOGÓRSKI ODC. 531 (1.121)

Koniec z szalejącymi duchami-moczymordami i pijakami błąkającymi się po ulicach Grünbergu. Dzisiaj elegancko wznosimy toasty.…

 

 

Na skróty

 

   

 

  Uniwersytet Zielonogórski

Do góry

 

Wiadomości Zielona Góra

Wszelkie prawa zastrzeżone

Redakcja serwisu Wiadomości Zielona Góra nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń ani nie zwraca niezamówionych materiałów. Redakcja Wiadomości Zielona Góra zastrzega sobie prawo skracania i redagowania tekstów oraz ich tytułów.

Na podstawie art. 25 ust.1 pkt 1b prawa autorskiego, redakcja zastrzega, iż dalsze rozpowszechnianie materiałów w tym zdjęć opublikowanych w serwisie Wiadomości Zielona Góra jest zabronione.